ترامپ نمی‌تواند برجام را نادیده بگیرد

روزنامه آرمان؛ حشمت ا… فلاحت‌پیشه *: انتخاب ترامپ به ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا تاثیر مهمی بر خاورمیانه به‌خصوص رویارویی با ایران و توافق برجام دارد. در ارتباط با اظهارات دونالد ترامپ درمورد پاره کردن برجام همان‌طور که آقای احمدی‌نژاد رئیس جمهور پیشین ایران گفته بود قطعنامه‌های شورای امنیت کاغذ پاره است اما در عمل نتوانست آنها را نادیده بگیرد آقای ترامپ نیز در ظاهر گفته برجام را پاره می‌کند شاید پاره کردن برجام به عنوان یک کاغذ آسان باشد اما به عنوان یک سند رسمی بین‌المللی الزام‌آور بسیار سخت است. هفت قطعنامه‌ای که علیه ایران درذیل ماده ۴۱ فصل ۷ منشور ملل متحد به تصویب رسید کاغذ پاره نبود که برجام کاغذ‌پاره شود. برجام در قالب یک رژیم بین‌المللی شکل گرفت که علاوه بر شورای امنیت برخی بازیگران قدرتمند جهانی و برخی سازمان‌های بین‌المللی مانند آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز عضو این توافق هستند و به راحتی نمی‌توان آن را زیر سوال برد. ترامپ در مبارزات انتخاباتی خود تمام دستاورد دموکرات ها از برجام را زیر سوال برد وسعی کرد با حمله به این دستاوردها به نقاط قوت رقبای خود حمله کند. اکنون ترامپ به عنوان رئیس جمهور باید بداند که در ایالات متحده دکترینی وجود دارد، تحت عنوان دکترین آیزنهاوری مبنی براینکه اگر قدرتی مانند آمریکا یک هدفگذاری را انجام دهد و نتواند به آن اهداف دست پیدا کند، دچار افول قدرت خواهد شد. ترامپ هم اگر بگوید که برجام را پاره می‌کند، اما اگر نتواند به گفته خود جامه عمل بپوشاند و سازمان تحریم‌ها را برعلیه ایران بازگرداند حتما آمریکا را دچار افول قدرت خواهد کرد. وی وارد چنین ریسکی نخواهد شد. فراتر از بحث برجام کشورهای اروپایی برسر مساله یک جانبه‌گرایی و چند جانبه‌گرایی با آقای ترامپ وارد چالش جدی خواهند شد. اگر ترامپ بخواهد آمریکا را به دوران سال ۲۰۰۱ میلادی یعنی دوران یکجانبه گرایی بازگرداند، اولین رقبایش در اروپا شکل خواند گرفت. اکنون بزرگترین اولویت ترامپ رکود در داخل آمریکاست. اکنون بسیاری در ایالات متحده آمریکا از روی کار آمدن ترامپ ناراضی هستند و هر روز علیه وی تظاهرات خیابانی راه می‌اندازند. آنها معتقدند آمدن ترامپ یعنی شروع عصر فقر در آمریکا. این افراد کسانی هستند که به طرح اوباما رئیس‌جمهور فعلی آمریکا دل‌خوش کرده بودند. در عرصه‌های جهانی نیز ترامپ به سختی خواهد توانست زبان مشترک بین المللی با اتحادیه اروپا و متحدان بین‌المللی ایالات متحده را پیدا کند. ترامپ در خاورمیانه نیز با دو چالش جدی روبه‌رو خواهد بود. اول تروریسم که در راس آنها داعش و سلفی‌گری هستند. دوم نظام‌های مرتجع عربی به ویِژه عربستان که در بین جمهوریخواهان به خاطر دست داشتن در حادثه ۱۱سپتامبر به شدت زیر سوال هستند. این نظام‌ها در قالب دو لابی پول نفت و لابی عربی از کلینتون حمایت کردند. از این حیث ترامپ بیشترین عصبانیت را از اعراب دارد و دغدغه‌های جدی نسبت به آنان دارد. اما اینکه ایران باید در این بین چه رویکردی داشته باشد، نگارنده معتقد است که ایران نباید اشتباهات سال‌های ۲۰۰۴و ۲۰۰۵ میلادی را تکرار کند. همان سال‌ها که شاهد گسست ارتباط ایالات متحده با متحدان عربش بودیم، شاهد برخی موضع گیری‌ها در ایران بودیم که موجب شد ایران هراسی تعیین کننده مناسبات ایران و آمریکا شود. این مساله به آمریکا کمک کرد تا تحریم‌های ۱۲ ساله‌ای را بر ایران تحمیل کند. در شرایط فعلی باید از اتفاقات آن سال‌ها پرهیز کرد. آقای ترامپ شعارهای مختلفی داده که انرژی، قدرت و ثروت فراوانی می‌طلبد. اما وی به آن اندازه که باید هیچکدام از این مقوله‌ها را ندارد زیرا اولا آمریکا، آمریکای سال ۲۰۰۱ نیست. ثانیا ایران نیز قدرتمند‌تراز سال‌های میانی ۲۰۰۰میلادی شده است. ترامپ سعی خواهد کرد در خاورمیانه نقشی را ایفا کند و حضور داشته باشد اما سیاست وی کاملا عملگرایانه است. اگر وی به این درک برسد که جایی می‌تواند آمریکا را به پیروزی برساند حتما دخالت می‌کند، اما اگر احساس کند حضورش در هرنقطه‌ای، آمریکا را با شکست مواجه خواهد کرد این ریسک را نخواهد کرد.
* نماینده مجلس دهم