آیا ایران و آمریکا به تنش زدایی نزدیک می شوند؟

به گزارش موج،  حسن روحانی رئیس جمهور اسلامی ایران، ۲۰ دسامبر سال جاری میلادی(۲۹ آذرماه) در نخستین سفر رسمی خود به ژاپن خواهد رفت. بسیاری از ناظران، سفر روحانی به ژاپن را در راستای گفتگو با مقام های ژاپنی جهت کاستن از سطح تنش ها میان ایران و آمریکا ارزیابی می کنند.

نخست وزیر ژاپن آبه شینزو ، پیشتر برای میانجی گری میان ایران و آمریکا در سفری بی سابقه به ایران آمد و با مقام های ارشد کشورمان گفتگو کرد. با این حال، تلاش میانجی گرانه ژاپن در آن برهه زمانی، دستاورد خاصی را به همراه نداشت. در شرایط فعلی و با توجه به تجربه سفر پیشین نخست وزیر ژاپن به ایران، ناظران و کارشناسان، دیدگاه های مختلفی در مورد ماهیت و دستاوردهای احتمالی سفر حسن روحانی به ژاپن ارائه می کنند.

برخی سفر رئیس جمهور به ژاپن را از همین حالا فاقد هرگونه دستاوردی می دانند و برخی دیگر، آن را حرکتی رو به جلو برای تنش زدایی با آمریکا و بهبود اوضاع اقتصادی و سیاسی کشور ارزیابی می کنند. از این رو، خبرگزاری موج در گفتگو با دو صاحب نظر عرصه روابط بین الملل، این مساله و ابعاد مختلف آن را به بحث می گذارد.

حسین کنعانی مقدم: دستاورد سفر روحانی به ژاپن، منوط به دیپلماسی فعال ایران است

* مباحث تجاری ایران و ژاپن موثر باشد

اظهارنظرهایی متفاوتی در مورد سفر رئیس جمهور به ژاپن انجام می شود. حتی افرادی در یک طیف سیاسی مشترک نیز دیدگاه های مختلفی را در این رابطه دارند. نظر شما در این باره چیست؟

در چهارچوب روابط بین الملل، هر دید با بازدیدی همراه است. پس از سفر آبه شینزو نخست وزیر ژاپن به تهران و دیدارش با مقام معظم رهبری و تلاش وی برای میانجی گری میان تهران و واشنگتن و متعاقب آن، رد طرح وی از سوی رهبری، روابط میان ایران و ژاپن تا حدی به سردی گرایید. سفر رئیس جمهور ایران به ژاپن هم می تواند در مورد مباحث تجاری ایران و ژاپن موثر باشد و هم اینکه ژاپنی ها مایل هستند تا در مساله امنیت تنگه هرمز حضور داشته باشند و آمریکایی ها هم به آن ها فشار می آورند تا در چهارچوب ائتلاف آمریکایی ها جهت حراست از امنیت تنگه هرمز ایفای نقش کنند. اگر ایران بتواند در این سفر ژاپنی ها را قانع کند تا در ائتلاف دریایی آمریکا حضور نیابند این خود می تواند دستاورد خوبی برای ایران باشد. همکاری های ایران و ژاپن می تواند نقش خوبی در کاهش تشنجات در منطقه خلیج فارس بازی کند.

* آیا می توان دید مثبتی به این سفر داشت؟

پیش بینی در عرصه سیاست چندان درست نیست. با این حال روندهایی وجود دارند که با تحلیل آن ها می توان در مورد آینده صحبت کرد. با توجه به روندهای جاری آیا می توان دید مثبتی به این سفر داشت و آن را در کاهش مشکلات کشورمان موثر دانست؟

طرح آمریکایی ها فشار حداکثری، محاصره اقتصادی، جلوگیری از فروش نفت، و اخلال در روند مبادلات اقتصادی ایران با سایر کشورهای جهان است. همه اینها جز دستور کار جدی آمریکایی ها در قبال کشورمان است و تا حالا از این مسائل کوتاه نیامده اند. پیشنهاد ایران هم در مقابل آمریکایی ها این است که اگر آن ها تحریم ها را بردارند، فضا برای مذاکره در قالب گروه ۵ بعلاوه ۱ بار دیگر باز خواهد شد که این را هم نخست وزیر ژاپن از کانال های مختلف پیگیری می کند. امکان دارد روند جاری در روابط ایران و آمریکا تا زمان انتخابات ریاست جمهوری در این کشور، به صورت کج دار و مریض همچنان ادامه یابد. با این حال، اینگونه به نظر می رسد که مقام های آمریکایی سعی دارند مسوولان و مردم کشور ما را خسته کنند که البته ما هم باید با ایستادگی و مقاومت، تاب آوری خود را بالا ببریم تا در برابر کنش های آمریکا، واکنش های مثبتی را از خود نشان دهیم. پیش بینی من این است که آمریکایی ها هنوز امید دارند که محاصره اقتصادی ایران می تواند این کشور را به پای میز مذاکره بکشاند. آن ها در این مسیر، حداکثر فشار را نیز اعمال کرده اند به نحوی که هم اکنون می بینید که برای پرداخت دستمزد یک مربی خارجی فوتبال در کشورمان با مشکل زیادی مواجه شده ایم.

* آیا ایران و آمریکا ماکرات پشت پرده داشته و یا خواهند داشت؟

برخی در مورد مذاکرات پشت پرده میان ایران و آمریکا در ژاپن سخن می گویند. نظر شما در مورد این گزاره چیست؟

من وقوع این مساله را بعید می دانم زیرا مقام معظم رهبری این موضوع را منع کرده اند و دولت نمی تواند مذاکرات مستقیم یا غیرمستقیمی با آمریکا داشته باشد. بعید می دانم آقای روحانی این خطوط قرمز را رد کنند.

*حمید رضا آصفی: سفر رئیس جمهور به ژاپن، حتما عاری از دستاورد نیست

تحلیل های مختلفی در مورد سفر رئیس جمهور به ژاپن وجود دارد. عده ای آن را عاری از دستاورد دانسته و برخی دیگر نیز معتقدند این سفر می تواند دستاوردهای خاص خود بویژه از نظر گشایش اقتصادی و تنش زدایی میان ایران و آمریکا را داشته باشد. نظر شما در این رابطه چیست؟

سفر در این سطح که نمی تواند عاری از دستاورد باشد. دستاورد و همچنین توقع از سفر را باید تعریف کرد. اگر انتظار این باشد که یک سفر همه مشکلات کشور را حل کند، باید گفت هیچ سفری از چنین خاصیتی برخوردار نمی باشد. ولی بالاخره سفر به معنی سفر، حداقل موجب شناخت مواضع دوطرف و ارزیابی همکاری هایی که تاکنون با یکدیگر داشته اند می شود. بالاخره سفر در سطح رئیس جمهور حتما بدون دستاورد نیست. منتها باید دستاورد و انتظارات را تعریف کرد. حداقل دستاورد این سفر این خواهد بود که در فهم مشترک ما و ژاپن در مورد مسائل مختلف موثر خواهد بود، زمینه همکاری ها و موانع بر سرِ راهِ آن ها مورد شناسایی قرار خواهد گرفت و ارتباطات میان دو کشور به صورت مستمر ادامه خواهند یافت.

* نظر شما در مورد احتمال گفتگوهای پنهان در ژاپن میان ایران و آمریکا چیست؟

من فکر نمی کنم که گفتگوی پنهانی نه در ژاپن و نه در هیچ جای دیگری، در این شرایط میان ایران و آمریکا وجود داشته باشد.