اختلاف قیمت مصوب تخم‌مرغ با فروشگاه‌ها

 با افزایش نوسانات ارزی، تنش در بازار مواد خوراکی بالا گرفته و این‌بار نوبت مرغ و تخم مرغ است که به عنوان دو محصول پروتئینی و مهم سبد خانوار، با رشد قیمتی مواجه شوند. قیمت مصوب تخم مرغ در میانه‌های مرداد ماه، هر کیلو حدود 8هزار تومان بوده و حالا به بیش از 15هزار تومان رسیده و نزدیک به 200 درصد رشد کرده است.

یک شانه تخم مرغ تقریبا 1.5 کیلو از این محصول را جای داده که با احتساب اعداد موجود باید با قیمت 22هزار تومان به فروش برسد. اما هم‌اکنون، در بازار خوراکی‌ها، بی‌اعتنا به قیمت مصوب، هر یک شانه تخم مرغ به 30 هزار تومان رسیده . 50درصد اختلاف قیمت بین قیمت مصوب و خرده‌فروشی‌ها به وجود آمده مشخص نیست سازمان تنظیم بازار به عنوان متولی اصلی نظارت بر بازار، کجای این معادله قرار دارد. تولیدکنندگان این محصول پیش‌بینی می‌کنند تا اواسط پاییز به 50هزار تومان نیز افزایش یابد و البته می‌گویند دلیل این رشد قیمتی، کاهش تولید است. چرا که آنها در بازار به سختی «نهاده‌های طیور» را یافت می‌کنند. گفته می‌شود که جیره غذایی مرغ‌های تخم‌گذار به خاطر گرانی نهاده کاهش یافت و حتی سایز تخم مرغ‌ها نیز ریز شده است.

صنعت پرورش طیور و مرغداری‌ها، به‌شدت وابسته به عرضه و تقاضای بازار نهاده‌ها و ریزمغذی‌هاست. کنجاله سویا، ذرت، پودر گوشت و … سهم عمده قیمت تمام‌شده تخم‌مرغ و مرغ را به عهده دارند. در حال حاضر تولیدکنندگان تخم‌مرغ می‌گویند قیمت کنجاله سویا به حدود ١٥ هزار تومان در هر کیلو رسیده و نرخ ذرت نیز بین ٣٣٠٠ تا ٣٥٠٠ تومان است. قیمت ریزمغذی‌ها نیز ٤٠٠ درصد افزایش یافته و با چنین شرایطی هم به زحمت می‌توان نهاده‌ها را پیدا کرد و خرید. همچنین قیمت پودر گوشت که ارزش غذایی هم ندارد و قبلا مرغداران حاضر نبودند آن را ۱۲۰۰ هم بخرند، الان به کیلویی ٥٢٠٠ تومان رسیده است. به گفته ناصر نبی‌پور، رییس هیات‌مدیره اتحادیه مرغ تخمگذار استان تهران قیمت تمام شده هر کیلو تخم‌مرغ برای واحدهای تولیدی در شرایط فعلی بیش از ۱۴هزار و ۹۰۰ تومان و قیمتی که باید به دست مصرف‌کننده برسد ۳۰هزار تومان است.

به گفته او اگر همین ۵۰ درصد سویا هم توسط دولت تامین نشود، تخم‌مرغ به کیلویی بیش از ۲۳ هزار تومان و شانه‌ای ۵۰ هزار تومان خواهد رسید. همین موضوع در مورد گوشت مرغ هم اتفاق افتاده است؛ قیمت هر کیلو مرغ به بیش از ۱۹ هزار تومان رسیده این در حالی است که تا مرداد ماه امسال قیمت هر کیلو مرغ ۱۷ هزار و ۵۰۰ تومان بود و تولید‌کنندگان مرغ می‌گویند با ادامه روند کنونی قیمت‌ها بالاتر هم خواهد رفت.

بازارگاه شعاری

این افزایش قیمت‌ها در حالی رخ داده که کاظم خاوازی، وزیر جهاد کشاورزی در تیر ماه خبر از ذخایر عظیم مرغ در کشور داده و گفته بود قرار است با ابلاغ وزارت صنعت، معدن و تجارت این مرغ‌ها در بازار توزیع شود. ضمن آنکه در خصوص تامین جو و ذرت نیز اعلام کرده بود مشکلی در این زمینه نیست و قرار است روزانه ۸ هزار تن کنجاله سویا تولید و در اختیار واحدهای تولیدی مرغ و ماکیان قرار گیرد.

خاوازی حتی وعده کاهش قیمت مرغ را هم داده و گفته بود؛ جو به میزان کافی در کشور موجود است و با همت بانک مرکزی، وزارت صمت در حال تدارک برای واردات کنجاله و دانه سویا هستیم و با این تدابیر قیمت مرغ کاهش خواهد یافت. در حالی که بیش از دوماه از وعده وزیر جهاد کشاورزی برای کاهش قیمت مرغ می‌گذرد، نرخ این ماده پروتیینی به ۱۹ هزار تومان رسیده و فعالان این صنعت می‌گویند با ادامه روند کنونی قیمت‌ها بالاتر هم خواهد رفت.

وزارت جهادکشاورزی برای عرضه نهاده‌های کشاورزی، یک سامانه اینترنتی طراحی کرده تا تولیدکنندگان دام و طیور از این طریق نیاز خود را به نهاده‌ها برطرف کنند. اما تولیدکنندگان می‌گویند نهاده‌های دام و طیور خارج از این سامانه در اختیارشان قرار می‌گیرد. وزارت جهاد کشاورزی عنوان کرده که تولیدکنندگان باید اسامی کسانی را که نهاده را خارج از سامانه بازارگاه و به قیمت‌های گزاف تحویل می‌دهند، به سازمان‌های نظارتی اعلام کنند اما تولیدکنندگان می‌گویند واسطه‌ها به تولیدکننده فاکتور و مدرک نمی‌دهند که بتواند ارایه کند ضمن اینکه اگر تولیدکننده چنین کاری کند به نحوی در افتادن با این افراد است و بعد از آن تولیدکننده قادر به تامین نهاده مورد نیاز خود از طریق آنها نخواهد بود بنابراین تولیدکننده ترجیح می‌دهد که کالا را گران بخرد تا اینکه اصلا نتواند تامین کند.

چرا مرغ باز هم گران شد؟

حال این سوال مطرح می‌شود که چرا قیمت این دو محصول بالا رفته است؟ آیا تنها کمبود نهاده دامی باعث رشد قیمت‌ها شده؟ موضوع مربوط به کمبود نهاده‌های دامی سال گذشته نیز مطرح بود اما قیمت‌ها کمتر از نرخ‌هایی است که امروز در بازار اعلام می‌شود. سال ۱۳۹۸ نرخ هر کیلو مرغ زنده درب مرغداری ۱۰ هزار و ۵۰۰ تومان و مرغ آماده در خرده‌فروشی‌ها ۱۵ هزار و ۵۰۰ تومان اعلام شده بود.همچنین قیمت تخم‌مرغ هم امسال حدود ۴۸ درصد نسبت به پارسال افزایش یافته و هر کیلو تخم‌مرغ در حال حاضر به‌طور متوسط به ۱۴ هزار تومان و هر شانه تخم‌مرغ به ۲۵ هزار تومان رسیده است این در حالی است که سال گذشته هر کیلو تخم‌مرغ ۹ هزار و ۲۰۰ تومان و قیمت هر شانه تخم‌مرغ ۱۲ هزار ۷۰۰ تومان بود. در این میان شایعاتی نیز مبنی بر کمبود و گرانی تخم‌مرغ در ۶ ماهه دوم سال مطرح می‌شود که یوسف‌خانی رییس اتحادیه پرنده و ماهی در این باره گفته است؛ چند ماهی است که موضوع کمبود و گرانی تخم‌مرغ در ۶ ماهه دوم سال در صورت استمرار آشفتگی بازار نهاده‌های دامی مطرح است که اگر تمهیداتی برای این موضوع اندیشیده نشود، با بحران جدی در بازار روبرو می‌شویم.
این افزایش قیمت‌ها در حالی رخ داده که ستاد تنظیم بازار تیرماه امسال قیمت مصوب هرشانه تخم‌مرغ را ۹۰۰ تومان افزایش و از ۱۸ هزار و ۹۰۰ تومان به ۱۹ هزار ۸۰۰ تومان تغییر داده بود اما واقعیت فروش این محصول در بازار چیز دیگری است و هر شانه ۳۰ عددی تخم‌مرغ به یک‌باره از ۲۵ هزار تومان به۳۰ هزار تومان رسیده است. در مورد نرخ‌گذاری مرغ نیز کارگروه ستاد تنظیم بازار در جلسه ۴ تیرماه قیمت جدید مرغ گرم را ۱۵ هزار تومان به اضافه ۵ درصد کمتر یا بیشتر به اختیار استانداران تعیین کرده بود که فروشندگان این محصول بدون توجه به این نرخ‌گذاری‌ها مرغ را با قیمت‌های بالاتری به فروش می‌رسانند.براساس این گزارش این افزایش قیمت‌ها در حالی رخ داده که بخش عمده‌ای از نهاده‌های مورد نیاز دام و طیور از طریق واردات تامین می‌شود و در شرایطی که ارز دولتی (۴۲۰۰ تومانی) به واردات این اقلام اختصاص می‌یابد، نباید شاهد این افزایش قیمت‌ها باشیم.

به نظر می‌رسد عدم برنامه‌ریزی صحیح، مدیریت نا کارآمد و عدم نظارت بازدارنده معیشت و زندگی اقتصادی مردم را تحت‌تاثیر قرار داده و اقشار کم‌درآمد را دچار آسیب‌های جدی می‌کند. در حال حاضر وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان متولی اصلی تامین و واردات نهاده‌های دامی، با «سرپرست» اداره می‌شود و قرار است به زودی صاحب «وزیر» شود. این در حالی است که در سال آخر دولت، به هم ریختگی بازارها، نگرانی‌هایی را درباره سوءتغذیه جامعه ایرانی ایجاد کرده و مشخص نیست نهادهای مسوول به جز راهکارهای قهری «تهدید به برخورد» و «پلمب» فروشگاه‌های متخلف، چه برنامه «اقتصادی» برای مهار قیمت خوراکی‌ها در بازار دارند.